سیری در زندگی نامه
زمان و مکان ولادت : در اواخر ماه صفر ۱۲۹۲ه.ق در شهر تاریخی بروجرد
اساتید : سیدمحمدباقر درچهای,میرزا ابوالمعالی کلباسی, سیدمحمدتقی مدرس, آخوند کاشی, جهانگیرخان
قشقایی, سید کاظم یزدی,آیت الله شریعت اصفهانی,آخوند خراسانی
شاگردان : حضرات آیات امام خمینی،سیستانی،صافی گلپایگانی،فاضل لنکرانی،مکارم شیرازی،شبیری زنجانی
زمان و مکان وفات : سیزدهم شوال ۱۳۸۰ هـ.ق در قم
ویژگی های علمی
درس ایشان، ویژگیهای منحصر به فردی داشت که حتی بسیاری از علمای بزرگوار با اشتیاق در درسهای خارج فقه واصول ایشان حاضر می شدند وهرگز فرصت بهره گیری از نعمت وجود او را از دست نمیدادند.
مواردی از ویژگیهای منحصر به فرد دروس ایشان :
۱- اهمیت به درس
الف ) مداومت: شهید مطهری می نویسد :
«مرحوم آیت الله بروجردی به درس خیلی اهمیت میداد ، حتی تا یک هفته پیش از رحلت ، درس ایشان ادامه داشت . »
ب) کیفیت : آیت الله سید جواد علوی بروجردی به نقل از برخی شاگردان ایشان می نویسد : «بعضی از فضلا که به منظور شرکت در درس ایشان از قم به بروجرد رفتهاند ، نقل میکردند: که مرحوم آیت الله بروجردی ، هیچ گاه به خاطر بی توجهی شاگرد و یا عدم دقت کافی و یا قلت تعداد آنان ، سطح درس را تنزل نمی دادند . به نحوی درس می گفتند که گویی شرکت کنندگان درس ایشان ، همه سید مرتضی ، شیخ مفید و شیخ طوسی هستند.»
۲- برخورداری از الطاف الهی
شهید مطهری میگوید : «روزی بعد از طرح درس فرمود : من توجهی به روایات این مسئله نداشتم ، اما همین امروز صبح قبل از شروع درس یادداشتها را مطالعه می کردم که (ناخواسته) یادداشتهای این بحث آمد جلوی دستم و روایات را خواندم و چه قدر روایات جالبی بود ؛ من این را از الطاف الهی میدانم ، چرا که آیت الله العظمی بروجردی از اول قصد نشر فقاهت برای خدای متعال را داشت.»
۳– سبک ابتکاری
حاج شیخ مجتبی عراقی(رحمه الله)می گوید : «افزون بر بعد معنوی و حالات ملکوتی آن مرحوم، سبک ابتکاری در تدریس و استنباط را داشت که طلاب را جذب می کرد، ایشان هر فرعی را به مبدأ آن بر می گرداند.»
مرجعیت
الف ) مرجعیت خاصه : غرب کشور با مرکزیت بروجرد
گر چه بسیاری از مردم و عدهای از بزرگان، در مدتی که آیت الله العظمی بروجردی در بروجرد بودند، ایشان را به عنوان مرجع تقلید خویش قرار داده بودند ، امّا به طور رسمی ، با انتشار رساله عملیه، دوره نخست از مرجعیت ایشان آغاز شد . مراجع محلی که با ایشان آشنایی داشتند، مقلدین خود را به ایشان ارجاع میدادند .
یک سال پس از اقامت آیت الله بروجردی در قم و بعد از ارتحال غمبار مرحوم آیتالله العظمی آقا سید ابوالحسن اصفهانی ، اکثر مقلدین ایشان به آیت الله بروجردی رجوع کردند . اکثر وکلای مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی بعد از کسب اجازه از آیت الله بروجردی به عنوان وکلای ایشان به کار خود ادامه دادند. بعد از رحلت ناگهانی آیت الله العظمی حاج آقا حسین طباطبائی قمی، آیت الله العظمی بروجردی، زعیم علی الاطلاق جهان تشیع شدند ، مرجعی که شیعه تا کنون مانند او را کمتر به خود دیده است.
ویژگیهای منحصر به فرد
آیت الله بروجردی از هوش و ذکاوتی سرشار ، بهره مند بود و دارای استعداد قوی و فوق العادهای بود به طوری که در حل اکثر مسائل سیاسی و اجتماعی بصیر و توانا بود و همواره از امور مملکت مطلع بود. بسیار دوراندیش ، مدیر و مدبر بود.
ویژگیهای اخلاقی
شناخت ویژگی های اخلاقی آیت الله العظمی بروجردی ، چراغی پر نور فراروی کسانی است که سلوک در مسیر أولیاءالله را تنها راه هدایت و سعادت خود می دانند:
۱ . اخلاص:
آیت الله العظمی بروجردی خدا را با تمام وجود باور کرده بود، هر وقت سخن از خدمات ایشان به میان می آمد می فرمودند: اخلص العمل فان الناقد بصیر عمل خود را خالص کن زیرا بازرس عمل بسیار بیناست.
۲ . اشتیاق به دانش و معرفت :
ایشان تا آخر عمر لحظه ای دست از کسب علم و معرفت برنداشت. در سالهای پایانی عمر ، چون دوران جوانی، شبهای بسیاری تا صبح غرق در مطالعه بود . ایشان فرموده بود که : «من از مطالعات علمی خسته نمی شوم ، بلکه هر گاه از کارهای دیگر خسته میشوم ، با مطالعات علمی خستگی خود را رفع میکنم .»
- روح سماحت و بزرگواری :
حضرت علی (علیه السلام) درحدیث شریفی می فرماید : « آله الریاسه سعه الصدر؛ ابزار ریاست ومدیریت سعهء صدر [ودوری از تنگ نظری] است .
از مطالبی که در زندگی ایشان بسیار قابل توجه است، روح سماحت و بزرگواری آن زعیم بزرگوار است . او در عین قدرت و توانایی، تملک نفس نشان داده، بی مهریهای مخالفان خود را با شرح صدر شگفت انگیزی نادیده می گرفت و از لغزشهای آنان صرف نظر می کرد و این خود یکی از عوامل بسیار مهم و شدید التأثیر در سازمان یافتن ریاست کامل و بلامنازع برای او بود.
۴ . عزت نفس:
آیت الله بروجردی خود را وقف عزَت اسلام و مسلمین کرده بود و در این راه از هیچ امری دریغ نکرد. او در تمام عمر عزت نفس خود را حفظ کرد و هیچ گاه دست کمک و یاری به سوی کسی دراز نکرد و تنها پناه گاهش خدا بود.
- اهتمام به شوکت اسلام :
در آخرین روزهای عمرشان وقتی خبر دادند پرفسور موریس متخصص قلب ، از پاریس برای معالجه ایشان به قم آمده است . ایشان را به حضور نپذیرفتند و از همراهان خواستند اتاق را مرتب کنند و شانهای به ایشان بدهند تا محاسن خود را مرتب کند و وقتی به ایشان عرض کردند ، اشکالی ندارد ، چون حال شما خیلی خوب نیست !! فرمود : « من امروز پیشوای مسلمین هستم ، نباید در مقابل یک بیگانه به این حال باشم.»
- مبارزه با عوام زد گی :
در مسائل مربوط به عزاداری امام حسین(ع) که گاه آلوده با کارهای خلاف میشد و بعضی حاضر نیستند تذکر لازم را به این افراد بدهند، آن مرد بزرگ ، وظیفه خود را انجام میداد ، و از هیچ چیز باک نداشت.
۷ . کظم غیظ:
آیت الله بروجردی وقتی مصلحت اسلام و دین به میان میآمد، اگر خطایی می دید به شدت عصبانی میشد. اما در امور دنیایی با خود عهد کرده بود، اگر عصبانی شود یک سال تمام روزه بگیرد و یک بار که عصبانی شد، یک سال تمام (به غیر از روزهای حرام) روزه گرفت.
- توسل وسیع و عمیق :
از حالات ایشان ، شدت توجه به خاندان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) است. منزل ایشان در بروجرد مرکز اقامه عزا و سوگواری حضرت سید الشهداء (علیه السلام) بود و دسته های سینه زن و زنجیرزن در آن بیت شریف به عزاداری پر شور می پرداختند.
آیت الله مفتح (ره) از قول مرحوم آیت الله کمالوند نقل می کند: یک بار چشم ایشان بسیار درد می کرد، به طوری که نیاز به عینک پیدا کردند. از قضا آن ایام متقارن با ایام محرم بود و دسته های سینه زنی و زنجیرزنی آغشته به گل به منزل ایشان می آمدند. ایشان دستور دادند که قدری از گلی را که عزاداران حسین به سر خود می مالند، برای ایشان بیاورند. ایشان تیمنا مقداری از آن گل ها را برداشتند و به چشم خود مالیدند. چشمان ایشان شفا پیدا کرد، به طوری که تا آخر عمر هم بی نیاز از عینک بودند و کتاب های خط ریز را هم به خوبی مطالعه می کردند.
در دوران اقامتشان در شهر مقدس قم نیز همواره توسل به خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام) را ادامه می دادند. به زیارت مرقد مطهر فاطمه معصومه، (علیها السلام) ، اهتمامی شدید داشتند و در تفخیم و تعظیم شأن والای آن بانوی معظمه، بسیار کوشا و جدی بودند.
- در اوج معرفت :
روزی جمعی به دیدار ایشان آمده بودند؛ یکی با صدای بلند گفت : برای سلامتی امام زمان(عج) و آیت الله بروجردی صلوات . ایشان ناراحت شدند و گفتند : « این شخص را از اینجا بیرون کنید ! چرا اسم مرا در کنار نام مبارک امام زمان (عج) قرار می دهد؟
سالی که پادشاه عربستان به تهران آمده بود، ضمن ارسال هدایایی از ایشان درخواست ملاقات کرده بود. آیت الله بروجردی این پیشنهاد را نپذیرفتند و در جواب اطرافیان گفته بودند: « این شخص اگر به قم بیاید و به زیارت حضرت معصومه(س) نرود ، توهین به آن حضرت خواهد شد و من چنین امری را به هیچ وجه تـحمل نمیکنم .
- دقت در صرف بیت المال :
آن حضرت با آن که در سخاوت و بلندی طبع بی نظیر بود ، در صرف بیت المال، دقتی ما فوق تصور داشت .
آیت الله سید مرتضی مبرقعی در این باره میگوید :
آیت الله بروجردی ، به تمام معنا آقا بود ، طبع بسیار بلندی داشت و بزرگ منش بود … نسبت به آقایان احتیاط را در جانب نیازمند و محتاج ، مراعات میکرد . با این حال ، در اداره زندگی و مصارف شخصی ، از صرف بیت المال پرهیز میکرد . فقط از پول بیت المال ، در بیرونی برای مراجعین یک چای می دادند . …
- روشن بینی:
متفکر شهید ، استاد مطهری در این باره می نویسد : «یکی از مزایای برجسته معظم له که نماینده طرز تفکر روشن وی بود ، علاقه مندی وی به تأسیس دبستانها و دبیرستانهای جدید تحت نظر سرپرستان متدین بود که دانش آموزان را هم علم بیاموزند و هم دین . معظم له دیانت مردم را در بیخبری و بی اطلاعی و بی سوادی جستجو نمی کرد ، بلکه معتقد بود که اگر مردم عالم شوند و دین هم به طور صحیح و معقول به آنها تعلیم گردد ، هم دانا خواهند شد و هم متدین . آن مقداری که من اطلاع دارم ، مبالغ زیادی از وجوه و سهم امام را اجازه داد که صرف تأسیس بعضی از دبیرستانها شود.
- ادب ویژه و برجسته :
از مزایای بزرگ انسان ادب است که از عوامل سعادت و موفقیت به شمار می رود. حضرت آیت الله بروجردی در این زمینه نیز سرآمد بود. ادب ایشان در زندگی پر افتخار آن بزرگوار ، زبان زد آشنایان و معاشران و شاگردان اوست.
- تنفر از تملق گویی :
از خطرات عظیمی که حاکمان و زعما و رهبران دینی را تهدید می کند، میدان دادن به تملق گویان و چاپلوسان است. مرحوم آیت الله بروجردی با درایت خاص خود اهمیت این موضوع خطرناک را دریافته بود. از این رو از چنین اشخاصی متنفر و بیزار بودند و تنفر خود را هم به شدت اظها میکرد.
آیت الله بروجردی از دیدگاه غیر مسلمانان
- دکتر آرشه تونک
دکتر آرشه تونک ، رئیس انجمن بین المللی مبارزه با مشروبات الکلی با وجود آن که به نقاط مختلف جهان سفر کرده و با رهبران بزرگ سیاسی و مذهبی بسیاری ملاقات کرده بود ، بعد از ملاقات با ایشان گفته بود :
«من تا به امروز هیچگاه این چنین تحت تأثیر روحانیت کسی قرار نگرفته بودم . »
آیت الله سید محمد حسین علوی مینویسد :
«هنگامی که وی به حضور آیت الله فقید رسید ، آنچنان قیافه جذاب و روحانیت و معنویت آیت الله فقید او را به خود متوجه ساخت که حدود یک ساعتی را که در محضر این مرد بود و در اطراف موضوع تحریم الکل از آیت الله فقید سئوالاتی می‌نمود علاوه بر این که طرز نشستن به همان نحوه بود که در برابر مجسمه حضرت مسیح و در کلیساها و هنگام عبادت به آن کیفیت جلوس میکنند ، در همه این مدت چشم از صورت ایشان برنمی داشت و کوچکترین توجهی به اطرافش نداشت . »
- پروفسور موریس
پروفسور موریس در اولین ملاقات ، چنان تحت تأثیر روحانیت و عظمت آیت الله فقید قرار گرفت که خودش به این مطلب در همان جلسه اول اعتراف کرد . وی هنگام ترک ایران خطاب به خبر نگاران گفت :
«جاذبه روحانیت حضرت آیت الله مرا تحت تأثیر قرار داد و خیلی مایل بودم به من اجازه می‌فرمودند چند دقیقه‌ای در یکی از مساجد برای سلامت و بهبود کامل ایشان دعا کنم . »
۳ . جرج جرداق :
جرج جرداق نویسنده و دانشمند مسیحی لبنانی ،مولف کتاب ارزشمند و خواندنی الامام علی صوت العداله الانسانیه ، این کتاب را به مرحوم آیت الله العظمی بروجردی اهدا کرد و در نامهای برای آن بزرگوار نوشته:
«… من شما را شایستهترین شخصیتی یافتم که این کتاب را به او هدیه نمایم ، لذا آن را به شما اهدا میکنم .
ثبت دیدگاه